ستاره شناسان با کمک تلسکوپ فضایی جیمز وب، برای اولین بار در تاریخ موفق به رصد یک طوفان شدید غبار در سیاره‌ای در خارج از منظومه شمسی شده‌اند.

با استفاده از توانایی های فوق العاده تلسکوپ فضایی جیمز، این طوفان بر روی ‌سیاره‌ای به نام «وی اچ اس ۱۲۵۶ بی» در فاصله ۴۰ سال نوری از کره زمین شناسایی شد. ذرات غبار در اتمسفر این سیاره از جنس سیلیکات هستند؛ دانه های ریزی که از سیلیکن و اکسیژن شکل گرفته اند و اساس بیشتر کانی‌های سنگی را تشکیل می‌دهند.

اما طوفانی که توسط  جیمز وب ردیابی شد دقیقا همان پدیده ای نیست که در یک ناحیه خشک و بیابانی در کره زمین اتفاق می افتد.

پروفسور بت بیلر از رصدخانه و دانشگاه ادینبور در انگلستان در اینباره میگوید: «اینجا صحبت از دانه های سیلیکات به اندازه ذرات دود است، خیلی ریزتر از دانه های شن. ابرهای روی سیاره 'وی اچ اس ۱۲۵۶ بی' از این نوع هستند، البته خیلی داغتر. این سیاره یک شی جوان و داغ است. دمای سطح فوقانی ابرها شاید چیزی به اندازه دمای شعله یک شمع باشد.» 

سیاره "وی اچ اس ۱۲۵۶ بی"  از نوع سیاراتی است که «ابرمشتری» خوانده می شوند (سیاره ای شبیه به غول گازی منظومه ما، اما خیلی بزرگتر. احتمالا با جرمی ۱۲ تا ۱۸ برابر مشتری) و اولین بار توسط تلسکوپ بریتانیایی ویستا شناسایی شد.

فاصله این سیاره از جفت ستاره مرکزی منظومه خود، در حدود چهار برابر فاصله پلوتون از خورشید است، که فاصله فوق العاده زیادی به شمار میاید. همچنین لازم به ذکر است که بعضی از منظومه ها دارای دو ستاره در مرکز خود هستند. 

رصدهای قبلی از سیاره "وی اچ اس ۱۲۵۶ بی" نشان داده بود که رنگی متمایل به قرمز دارد، و این موضوع نشانگر آن است که احتمالا سیاره جوی غبارآلود داشته باشد. حال مطالعات جدید جیمز وب این موضوع را تایید می کند.

دراینباره پروفسور بیلر می گوید: « این موضوع بسیار جالب است چون به ما نشان می دهد که ابرهای روی یک سیاره دیگر چقدر می توانند متفاوت از ابرهای بخاری باشد که ما در زمین داریم. در اتمسفراین سیاره شاهد منوکسید کربن و متان هستیم، که نشان دهنده حرارت و تلاطم آن بوده، و مواد را از عمق به بالا می کشد.»

تلسکوپ ها قبلا سیلیکات را در ستارگانی موسوم به کوتوله های قهوه ای ردیابی کرده بودند. اینها اساسا اجرامی شبیه ستارگان هستند که به درستی روشن نشده اند.

تلسکوپ جیمز وب در جریان این کشف از دوربین میان-فروسرخ (میری) خود که بخشی از آن در انگلستان ساخته شده، و همچنین از طیف سنج نزدیک-فروسرخ (نیراسپک) استفاده کرد.

آنچه ما میبینیم اساساً عکس هایی زیبایی از سیاره نیستند، بلکه تصاویری هستند که با تفکیک نور برآمده از سیاره به دانشمندان کمک میکند تا به عناصر تشکیل دهنده و ترکیبات اتمسفر سیاره پی ببرند.

محقق ارشد میری و مدیر مرکز فناوری نجوم بریتانیا در ادینبورگ، پروفسور گیلیان رایت در اینباره میگوید: «تلسکوپ فضایی جیمز وب تنها تلسکوپی است که می‌تواند همه این ویژگی‌های مولکولی و غبار را با هم اندازه‌گیری کند. تصویر پویایی که در این مطالعه از اتمسفر 'وی اچ اس ۱۲۵۶ بی' ارائه شده، نمونه بارز اکتشافاتی است که قابلیت های پیشرفته میری و نیراسپک ممکن می کنند.»

ماموریت اصلی تلسکوپ جیمز وب مشاهده ستارگان و کهکشان های اولیه ای است که برای اولین بار فقط چند صد میلیون سال پس از انفجار بزرگ درخشیدند. اما یک هدف مهم این تلسکوپ همچنین بررسی سیارات سایر منظومه هاست. میری و نیراسپک ابزارهای فوق العاده دقیق و پیشرفته ای هستند که برای مطالعه اتمسفر این سیارات خارجی و با جزئیات خارق العاده مورد استفاده قرار میگیرند.

دانشمندان امیدوارند به زودی بتوانند تشخیص دهند که آیا برخی از این سیارات شرایط مناسبی برای میزبانی حیات را دارند یا خیر.

تلسکوپ فضایی جیمز وب پروژه مشترک آژانس های فضایی آمریکا، اروپا و کانادا است. این تلسکوپ در دسامبر ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شد و به عنوان جانشین تلسکوپ فضایی هابل در نظر گرفته می شود.