22 سال از زمانی که برای اولین بار فیلم ماتریکس (The Matrix) اکران شد می گذرد. ماتریکس این ایده عجیب را رایج کرد که واقعیت فقط یک توهم است، ما در یک دنیای شبیه سازی شده کامپیوتری زندگی می کنیم، و اینکه همه ما در واقع در غلاف های از مایع قرار گرفته ایم که به عنوان مواد مغذی برای ربات ها به کار می رود.

این برای اکثر مردم خارق العاده به نظر می رسید (داستان های علمی تخیلی معمولی)، اما دانشمندان و فیلسوفان خاصی هستند که معتقدند ماتریکس، همراه با دنباله ای که مدت ها منتظرش بودیم، رستاخیزهای ماتریکس، سؤالات جدی را مطرح می کند که آیا واقعاً در یک شبیه سازی رایانه ای زندگی می کنیم یا خیر.

خب، آیا واقعا اینطور است؟ شما قرص آبی را مصرف می کنید و مقاله تمام می شود. وب سایت را می بندید و به رسوب زدایی کتری آشپزخانه برمی گردید!، و یا قرص قرمز را مصرف می‌کنید و به خواندن این مقاله ادامه می‌دهید و رضوان ویرک، دانشمند کامپیوتر و نویسنده فرضیه شبیه‌سازی، به شما نشان می‌دهد که سوراخ خرگوش تا چه حد عمیق است!

ویرک که کتابش بر اساس مقاله منتشر شده در سال 2003 از نیک بوستروم، فیلسوف دانشگاه آکسفورد می باشد، در اینباره می گوید: "من فکر می کنم احتمال بیشتری وجود دارد که ما در نوعی شبیه سازی هستیم. او چنین استدلال می کند که محتمل ترین نتیجه در میان سه گزینه اصلی، این است که یک تمدن پیشرفته به اندازه کافی زنده بماند تا بتواند فناوری ایجاد جهان های شبیه سازی شده مختلف را بوجود آورده و توسعه دهد."
ویرک در ادامه توضیح می دهد که: "این بدان معناست که واقعیت های شبیه سازی شده بسیاری وجود دارد، ولی در عین حال تنها یک واقعیت پایه وجود دارد. بنابراین،به عنوان مثال اگر 99 واقعیت مجازی شبیه سازی شده و یک واقعیت اصلی داشته باشیم، شما به احتمال زیاد هم اکنون در یکی از این 99 دنیای شبیه سازی شده زندگی می کنید."

این نظریه ای است که هنوز باید اثبات شود، اما رد نشده است. یکی از استدلال‌های بزرگ ویرک مبتنی بر نقل قول «آن از بیت» از فیزیکدان مشهور جان ویلر است؛ این ایده که اساس کیهان انرژی یا ماده نیست بلکه اطلاعات است و هر ذره زیر اتمی نشان دهنده یک بیت (bit) اطلاعات است. ویرک می‌گوید: "ما اساساً می‌توانیم هر شیئی را چاپ سه بعدی کنیم و ژن‌ها فقط داده‌ها هستند."

این به استدلال بزرگتر او کمک می کند که اگر چندجهانی (این فرضیه که هر بار تصمیمی گرفته می شود، یک جدول زمانی جدید ایجاد می کند) واقعی باشد، همچنین این فرضیه را نیز تأیید خواهد کرد که واقعیت بیشتر دیجیتالی است تا فیزیکی. او می‌گوید: «هیچ چیز در طبیعت وجود ندارد که کل یک شی فیزیکی بزرگ را به صورت کامل تکرار (کپی) کند، به ویژه در یک لحظه. اما کپی کردن اطلاعات (داده ها) و سپس ارائه آن اطلاعات در صورت نیاز بسیار آسان است.»

او همچنین به اثر مشاهده‌گر اشاره می‌کند، پدیده‌ای در فیزیک که در آن تنها تماشای چیزی می‌تواند آن را تغییر دهد. ویرک می‌گوید: «اگر فقط در یک واقعیت فیزیکی زندگی کنیم این زیاد منطقی به نظر نمی رسد. اما در بازی‌های ویدیویی، ما فقط زمانی دنیا را به تصویر می‌کشیم (صفحه نمایش فقط زمانی توسط کارت گرافیک رندر می شود) که نیاز به دیدن آن باشد. و این می تواند در مورد جهان ما نیز صادق باشد. یعنی در دنیای فعلی ما نیز واقعیت می تواند فقط زمانی وجود داشته باشد که مشاهده شود.

حال بیایید بگوییم که درست است، بیایید بگوییم که همه ما در یک شبیه سازی کامپیوتری زندگی می کنیم: چه کسی یا چه چیزی در طرف دیگر است؟ ویرک می‌گوید: «بعضی از مردم می‌گویند که باید موجودات فضایی باشند. اما در استدلال شبیه‌سازی بوستروم که به «شبیه‌سازی‌های اجداد» معروف است، این شبیه‌سازی‌ها در واقع توسط نسخه‌های آینده خودمان انجام می‌شوند. اساساً مانند این است که انسان امروزی یک شبیه سازی از روم باستان انجام دهد.»

و چرا این نسخه های آینده ما می خواهند شبیه سازی دنیای ما را اجرا کنند؟ خوب، به همان دلیل که امروزه ما انواع شبیه سازی ها را اجرا می کنیم. ما چرا اینکار را میکنیم؟ معمولاً برای پی بردن به نتایج احتمالی مختلف. مثلاً ممکن است شبیه سازی جنگ جهانی هسته ای یا تغییرات آب و هوایی را اجرا کنیم. و ممکن است چندین بار آن را اجرا کنیم تا ببینیم چه سناریوهایی به احتمال زیاد منجر به نابودی زمین می شوند.»

اما اگر ما در یک شبیه‌سازی کامپیوتری زندگی می‌کنیم، آنوقت چگونه بر رویکرد ما بر زندگی تأثیر می‌گذارد؟ آیا این همه چیز را بی معنا نمی کند؟

"بعضی از مردم می گویند، "خب، مهم نیست که شما چه کار می کنید". بااینحال ویرک می گوید که برای من دقیقاً اینطوری نیست. "بیشتر این است که من این بازی را انتخاب کرده ام، من برخی از ماموریت ها و چالش های آن را انتخاب کرده ام. و اگر همه چیز آسان بود، بازی خیلی جالبی نبود.»